Szczegółowe informacje
Celem studiów podyplomowych „Psychologia Transportu” jest stworzenie możliwości absolwentom 5-letnich studiów magisterskich uzyskania uprawnień do badania osób kierujących pojazdami (Prawo o ruchu drogowym art. 124 pkt 3 i art . 124 a pkt. 2.2). Uprawnienia takie można uzyskać wyłącznie poprzez ukończenie Studiów Podyplomowych „Psychologia Transportu” i pozytywne zdanie egzaminu końcowego tych studiów.
Daje to możliwość absolwentowi studiów ubiegania się o wpis do ewidencji psychologów uprawnionych do prowadzenia badań psychologicznych i orzekania w zakresie zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych osób kierujących pojazdami. Ewidencję taką prowadzi każdy Urząd Marszałkowski we wszystkich województwach Polski.
Z tych względów na studia przyjmowane są wyłącznie osoby posiadające dyplom magistra psychologii.
Studia przygotowują absolwentów do wykonywania zawodu psychologa transportu a więc nie tylko do realizowania zadań doboru zawodowego ale także do reedukacji kierowców, badań sytuacji wypadkowych, pracy z dziećmi w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego itp. Jest to możliwe, gdyż większość wykładowców legitymuje się 10-letnim stażem pracy na studiach.
Ponieważ w ramach zajęć na studiach organizowana jest praktyka w Ośrodku badań psychologicznych kierowców, liczba uczestników jest ograniczona do maksimum 20 osób.
Cel studiów:
Intensyfikacja ruchu drogowego oraz wzrost zagrożenia na drogach to zasadnicze powody do tego, aby obok kontroli medycznej wszystkich kandydatów na kierowców, wprowadzić także rutynowe badania psychologiczne niektórych grup kandydatów na kierowców i już zatrudnionych w tym zawodzie osób. Pierwsze badania psychologiczne kierowców i pracowników kolejowych (głownie maszynistów i pracowników służby ruchu) przeprowadzano w Polsce od roku 1926, a więc psychologia transportu w naszym kraju ma długoletnie tradycje.
Aktualnie obowiązujące przepisy przewidują wykonywanie w naszym kraju następujących rodzajów badań psychologicznych:
1. Badania wstępne, które dotyczą kandydatów do prowadzenia niektórych rodzajów pojazdów i wykonywania niektórych zajęć kierowcy. Chodzi tu głownie o kierowców zawodowych, którzy będą realizowali transport pasażerski, prowadzili pojazdy uprzywilejowane, przewozili ładunki niebezpieczne, czy też szkolili i egzaminowali kandydatów na kierowców.
2. Badania okresowe pozwalają na okresową kontrolę sprawności psychofizycznej kierowców wykonujących wspomniane wyżej funkcje.
3. Badania powypadkowe dotyczą wszystkich kierowców zarówno profesjonalistów, jak i amatorów, którzy spowodowali wypadki drogowe z ofiarami w ludziach. Badania te zmierzają zasadniczo w dwu kierunkach:
a. określenia przez psychologa możliwości dalszego prowadzenia pojazdu przez sprawcę,
b. ustalenia ewentualnej psychologicznej przyczyny spowodowania wypadku.
4. Badania niebezpiecznych zachowań. Obejmują one wszystkich kierowców, którzy:
a/ przekroczyli limit 24 punktów karnych za wykroczenia drogowe,
b/ prowadzili pojazdy znajdując się w stanie nietrzeźwym.
Z tych względów poważnie wzrosła ilość badań, które muszą być prowadzone przez uprawnionych psychologów w uprawnionych pracowniach psychologicznych. Na przykład: w ciągu roku w naszym kraju Policja zatrzymuje ok. 150 000 pijanych kierowców, którzy powinni być poddani badaniom lekarskim i psychologicznym w celu ustalenia czy mogą nadal prowadzić pojazdy.
Rozszerzeniu uległ także zakres innych czynności realizowanych przez kwalifikowanych psychologów transportu, np. prowadzenie poradnictwa dla kierowców, kursów redukujących ilość punktów, prowadzenie zajęć dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego w szkołach itp. Wszystko to sprawia, że uzyskanie uprawnień do prowadzenia badań psychologicznych kierowców wymaga nabycia specjalistycznej wiedzy, którą można otrzymać jedynie podczas długotrwałego szkolenia. Taki jest właśnie podstawowy cel studiów podyplomowych „Psychologia Transportu”.
Podstawy formalne:
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami aby otrzymać uprawnienia do badania osób kierujących pojazdami nadawane przez Marszałka województwa, psycholog musi spełnić kilka warunków, przy czym najważniejsze z nich to:
a/ posiadanie dyplomu magistra psychologii (w przyszłości także zezwolenia na wykonywanie zawodu psychologa ) oraz;
b/ ukończenie z pozytywnym rezultatem studiów podyplomowych w zakresie psychologii transportu (organizowanych przez szkołę wyższą uprawnioną do nadawania stopnia magistra psychologii).
Ponieważ prowadzenie badań psychologicznych osób kierujących pojazdami jest dziedziną o ściśle określonej metodyce badań oraz objętą szczególną odpowiedzialnością psychologów za wydane orzeczenia, studia podyplomowe powinny nie tylko zaopatrzyć kandydatów w odpowiednią wiedzę ale też zapewnić im praktyczne szkolenie w prowadzeniu badań w placówce, która jest uprawniona do wykonywania takich badań.
Uzasadnienie zajęć praktycznych:Jak już wspomniano, psychologia transportu jest dziedziną, gdzie obowiązują zarówno określone standardy postępowania, jak też występuje szczególna odpowiedzialność psychologa za wydane przez niego orzeczenia. Wielu psychologów, nawet już posiadających uprawnienia, obawia się samodzielnego prowadzenia badań kierujących. Zadaniem ćwiczeń praktycznych (w wymiarze 50 godzin) jest nie tylko opanowanie technik badawczych oraz umiejętności formułowania orzeczeń, ale także rozproszenie tych obaw, jakie mogą mieć uczestnicy studiów. W odróżnieniu od realizacji tych zajęć na większości uczelni, gdzie unika się kontaktu z prawdziwymi kandydatami, zastępując ich np. pozorantami, na zajęciach zakłada się, że każdy z uczestników samodzielnie zbada jedną lub kilka osób i przygotuje materiał potrzebny do wydania orzeczenia. Ponieważ Uczelnia nie ma uprawnień i z oczywistych względów nie prowadzi tego typu działalności, konieczne jest realizowanie zajęć praktycznych na zewnątrz.
Miejsce realizacji zajęć:
Zasadniczo miejscem zajęć będzie Kampus Krakowskiej Akademii. Zajęcia odbywać się będą przeciętnie 2 razy w miesiącu w sobotę i niedzielę. Wymagają one dobrze wyposażonych sal audiowizualnych (duża ilość prezentacji i filmów). Nie wyklucza się także realizacji niektórych zajęć w innych miejscach.
Lista przedmiotów:
1. Metody diagnozy psychologicznej kierowców
2. Statystyka
3. Metody szkolenia
4. Ryzyko w ruchu drogowym
5. Promocja bezpieczeństwa ruchu drogowego
6. Rekonstrukcja i analiza wypadków drogowych
7. Etyka zawodowa
8. Policyjno-prawne problemy wypadków drogowych
9. Podstawy psychologii transportu
10. Organizacyjne ramy psychologii transportu w Polsce i na świecie
11. Forum psychologów transportu
12. Seminarium dyplomowe
Liczba godzin ogółem: 205
Liczba semestrów: 2
